(CNN) – Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể chính thức tuyên bố chiến tranh với Ukraine vào ngày 9 tháng, để được phép huy động toàn bộ lực lượng trù bị của Nga khi Moscow đang ra sức chinh phục miền Đông và miền Nam Ukraine, theo các viên chức Mỹ và phương Tây.
Ngày 9 tháng 5 được xem là “Ngày chiến thắng,” kỷ niệm ngày Nga và đồng minh đánh bại hoàn toàn phát xít Đức vào năm 1945. Giới chức phương Tây từ lâu tin rằng, Putin sẽ lợi dụng ý nghĩa biểu tượng và giá trị tuyên truyền của ngày hôm đó để thông báo chiến thắng quân sự ở Ukraine, một leo thang thù địch lớn, hoặc cả hai.
Cho đến nay, Moscow vẫn nhấn mạnh, xung đột với Ukraine chỉ là “một chiến dịch quân sự đặc biệt” với mục tiêu chính là “xoá bỏ ảnh hưởng của chủ nghĩa phát xít.”
“Tôi nghĩ, ông ta sẽ tìm cách chuyển khỏi ‘chiến dịch đặc biệt,’’’ Bộ trưởng Quốc phòng Anh quốc Ben Wallace chia sẻ trên LBC Radio vào tuần trước. “Ông ta đang đặt nền móng để có thể nói, ‘xem đi, bây giờ là cuộc chiến chống phát xít, và những gì tôi cần là thêm lực lượng. Tôi cần thêm bia đỡ đạn người Nga.”’
Wallace bày tỏ thêm, ông “không lấy gì làm ngạc nhiên, và tôi không có bất cứ thông tin nào về điều này, rằng ông ta chắc chắn sẽ tuyên bố vào Ngày chiến thắng rằng: ‘chúng ta bây giờ đang có chiến tranh với phát xít Đức trên thế giới, và chúng ta cần huy động hàng loạt người Nga.”
Một tuyên bố chiến tranh chính thức vào ngày 9 tháng 5 có thể kích động công dân Nga, và thúc đẩy quan điểm phổ biến về cuộc xâm lược. Theo luật Nga, tuyên bố này sẽ cho phép Putin huy động các lực lượng trù bị và lính nghĩa vụ, điều mà giới chức Nga hiện đang rất cần trước tình trạng thiếu lực lượng.
Phương Tây và Ukraine ước tính có ít nhất 10.000 quân Nga đã bị thiệt mạng kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược cách đây hơn 2 tháng.
Một phương án khác cho ngày 9 tháng 5 là sáp nhập những vùng lãnh thổ ly khai Luhansk và Donetsk ở miền Tây Ukraine, tạo ra cú hích lớn cho Odesa ở miền Nam, hay tuyên bố kiểm soát hoàn toàn thành phố cảng chiến lược Mariupol.
Phía Mỹ có tin tình báo đáng tin cậy cao cho thấy, Nga sẽ tìm cách sáp nhập Luhansk và Donetsk “đâu đó vào giữa tháng 5,” Đại sứ Mỹ Michael Carpenter tại Tổ chức An ninh và Hợp tác Âu châu cho biết vào thứ Hai. Có nhiều dấu hiệu chỉ ra, Nga có thể đang dự tính tuyên bố và sáp nhập “một nước cộng hoà nhân dân” ở thành phố miền Đông Nam Kherson.
Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Ned Price vào thứ hai cho hay, có “lý do chính đáng để tin rằng, Nga sẽ làm mọi thứ để có thể sử dụng ngày 9 tháng 5 cho những mục đích tuyên truyền.”
Kể từ đầu ngày thứ Hai, nhà máy thép Azovstal – thành trì cuối cùng của lực lượng Ukraine tại Mariupol – chìm ngập trong pháo kích. Cảnh sát trưởng thành phố Mariupol Mykhailo Vershynin cho hay, “Sau khi Hồng Thập tự rút, chúng tôi bị nã pháo liên tục từ sáng sớm, đạn pháo binh và đạn pháo từ tàu hải quân thay nhau không nghỉ. Các cuộc không kích cũng không ngừng.” Có 5 lính Nga bị thiệt mạng khi tấn công vào nhà máy.
Có khoảng 100 dân thường được di tản khỏi nhà máy vào Chủ nhật, tuy nhiên, hoạt động này bị gián đoạn vào thứ Hai. Chính quyền địa phương cho biết, công tác di tản khỏi Mariupol sẽ tiếp tục vào thứ Ba.
Văn phòng Thị trưởng Mariupol cho phía Mỹ hay, Nga đang lập 4 “tại thanh lọc” ở trong và xung quanh Mariupol để kiểm tra thường dân Ukraine trước khi cưỡng bức họ sang Nga, theo Đại sứ Mỹ Carpenter tại OSCE.
Quân đội Ukraine tuyên bố đạt được tiến bộ trong việc giành lại lãnh thổ chung quanh Kharkiv, kiểm soát một số khu định cư ở phía Bắc và Đông Kharkiv, gây khó khăn hơn cho quân Nga trong việc phóng hoả tiễn và tấn công pháo kích vào vùng Đông Bắc thành phố. Ruska Lozova – làng phía Bắc Kharkiv – “quay trở lại dưới quyền kiểm soát của chúng tôi bất chấp tổn thất,” quân đội cho hay. Làng Verkhnya Rohanka ở phía Đông Kharkiv cũng quay trở về tay Ukraine.
Trong hai tuần qua, Ukraine đã giành lại được khoảng nửa tá các làng trong khu vực, đưa lực lượng của họ tiến gần hơn một chút đến các đường tiếp tế của Nga chạy từ biên giới tới Izium.
Hương Giang (Theo CNN)